Halide Edip Adıvar Kimdir, Hayatı ve Eserleri

 

    İstanbul’da doğdu. Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ni bitirdi. Özel olarak Rıza Tevfik 

Bölükbaşı'mdan edebiyat, sosyoloji, felsefe; Salih Zeki’den matematik dersleri aldı. Mısır’ı, İngiltere’yi gezdi. İstanbul Kız Öğretmen Okulu’nda, İstanbul Kız Lisesi’nde, vakıf okullarında öğretmenlik; Beyrut, Lübnan, Şam’da Türk kız okulları genel denetçiliği yaptı. Üniversitede Batı edebiyatı okuttu. İzmir’in işgali üzerine, “Fatih” ve “Sultanahmet Mitingleri”ndeki söylevleriyle İstanbul halkını coşturdu. İngilizlerce, başta Mustafa Kemal olmak üzere, altı kişiyle birlikte o da idamla cezalandırıldı. Anadolu’ya kaçtı. Millî Mücadele’de, Sakarya ve Dumlupınar Savaşlarına katıldı. Rütbesi başçavuşluğa kadar yükseldi. Cumhuriyet’in ilanından sonra, Avrupa’ya gitti. Fransa, İngiltere, Hindistan üniversitelerinde profesörlük yaptı. 1939’da yurda dönerek İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörü oldu. 1950-54 döneminde, milletvekili seçildi. İstanbul’da vefat etti. 

    “Millî edebiyat” ile “yeni dil” tartışmaları sırasında, sade bir dille ortaya çıktı. Romantizmden realizme doğru bir gelişme gösterdi. Çeşitli dergilerde çıkan inceleme ve öyküleriyle tanındı, sonraları romanlarıyla dikkati çekti. İlk romanlarında aşk temasını, kadın psikolojisini işledi. Kurtuluş Savaşı yıllarında yurt sevgisini, kurtuluş ülküsünü destanlaştırdı. Sonra, belli tarihsel dönemlerin toplumsal özelliklerini öne alarak gelenek ve göreneklerin yön verdiği yaşama düzenini konu edinen töre romanları yazdı. Romanlarında canlı, güçlü kişilikler yarattı. Kadın kahramanları, simge derecesinde yüksek özellikli, bir yanlarıyla çarpıcı ve etkileyicidir. Roman olayları çoğunlukla İstanbul’da, kendi yaşadığı zamanlarda geçer. Ruh çözümlemelerine yer verir. Çoğunlukla dil ve anlatımı özensiz, ancak dile getirilen düşünceler sağlamdır. 

Başlıca eserleri:

Roman: 

• Seviyye Talip, 
• Heyula, 
• Raik’in Annesi, 
• Handan, 
• Son Eseri, 
• Yeni Turan, 
• Mev’ut Hüküm, 
• Ateşten Gömlek, 
• Vurun Kahpeye, 
• Kalp Ağrısı, 
• Zeyno’nun Oğlu, 
• Yolpalas Cinayeti, 
• Sinekli Bakkal, 
• Tatarcık, 
• Sonsuz Panayır, 
• Döner Ayna, 
• Akile Hanım Sokağı, 
• Kerim Usta’nın Oğlu, 
• Sevda Sokağı Komedyası, 
• Çaresiz, 
• Hayat Parçaları

Öykü: 

• Harap Mabetler, 
• Dağa Çıkan Kurt, 
• İzmir’den Bursa’ya, 
• Kubbede Kalan Hoş Seda

Anı: 

• Mor Salkımlı Ev, 
• Türk’ün Ateşle İmtihanı

Oyun: 

• Kenan Çobanları, 
• Maske ve Ruh

İnceleme: 

• İngiliz Edebiyatı Tarihi, 
• Üniversite Kafası ve Tenkit, 
• Edebiyatta Tercümenin Rolü, 
• Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri, 
• Talim ve Terbiye, 
• Babür Han, 
• Hamlet