Agah Efendi Kimdir, Hayatı ve Eserleri

 

    İstanbul’da doğdu. Tıp öğrenimini yarıda bırakarak Tercüme Odası’nda memur oldu. Fransızca, İngilizce, İtalyanca, Almanca ve Rusça biliyordu. Paris elçiliğinde kâtiplik yaptı. 

    Şinasi’yle birlikte, ilk Türk özel gazetesi sayılan Tercüman-ı Ahval’i çıkardı. Batılı anlamdaki gazeteciliği yerleştirmeye çalıştı. Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin yöneticilerindendi. 

    1866’da gazetesi kapatılınca, Fransa’ya gitti. Yurda dönüşünde, çeşitli devlet görevlerinde bulundu. Atina büyükelçiliği görevindeyken, orada vefat etti. Mezarı İstanbul’dadır.

    Server İskit’in, Tercüman-ı Ahval ve Agâh Efendi adlı bir incelemesi vardır.

Halide Edip Adıvar Kimdir, Hayatı ve Eserleri

 

    İstanbul’da doğdu. Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ni bitirdi. Özel olarak Rıza Tevfik 

Bölükbaşı'mdan edebiyat, sosyoloji, felsefe; Salih Zeki’den matematik dersleri aldı. Mısır’ı, İngiltere’yi gezdi. İstanbul Kız Öğretmen Okulu’nda, İstanbul Kız Lisesi’nde, vakıf okullarında öğretmenlik; Beyrut, Lübnan, Şam’da Türk kız okulları genel denetçiliği yaptı. Üniversitede Batı edebiyatı okuttu. İzmir’in işgali üzerine, “Fatih” ve “Sultanahmet Mitingleri”ndeki söylevleriyle İstanbul halkını coşturdu. İngilizlerce, başta Mustafa Kemal olmak üzere, altı kişiyle birlikte o da idamla cezalandırıldı. Anadolu’ya kaçtı. Millî Mücadele’de, Sakarya ve Dumlupınar Savaşlarına katıldı. Rütbesi başçavuşluğa kadar yükseldi. Cumhuriyet’in ilanından sonra, Avrupa’ya gitti. Fransa, İngiltere, Hindistan üniversitelerinde profesörlük yaptı. 1939’da yurda dönerek İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörü oldu. 1950-54 döneminde, milletvekili seçildi. İstanbul’da vefat etti. 

    “Millî edebiyat” ile “yeni dil” tartışmaları sırasında, sade bir dille ortaya çıktı. Romantizmden realizme doğru bir gelişme gösterdi. Çeşitli dergilerde çıkan inceleme ve öyküleriyle tanındı, sonraları romanlarıyla dikkati çekti. İlk romanlarında aşk temasını, kadın psikolojisini işledi. Kurtuluş Savaşı yıllarında yurt sevgisini, kurtuluş ülküsünü destanlaştırdı. Sonra, belli tarihsel dönemlerin toplumsal özelliklerini öne alarak gelenek ve göreneklerin yön verdiği yaşama düzenini konu edinen töre romanları yazdı. Romanlarında canlı, güçlü kişilikler yarattı. Kadın kahramanları, simge derecesinde yüksek özellikli, bir yanlarıyla çarpıcı ve etkileyicidir. Roman olayları çoğunlukla İstanbul’da, kendi yaşadığı zamanlarda geçer. Ruh çözümlemelerine yer verir. Çoğunlukla dil ve anlatımı özensiz, ancak dile getirilen düşünceler sağlamdır. 

Başlıca eserleri:

Roman: 

• Seviyye Talip, 
• Heyula, 
• Raik’in Annesi, 
• Handan, 
• Son Eseri, 
• Yeni Turan, 
• Mev’ut Hüküm, 
• Ateşten Gömlek, 
• Vurun Kahpeye, 
• Kalp Ağrısı, 
• Zeyno’nun Oğlu, 
• Yolpalas Cinayeti, 
• Sinekli Bakkal, 
• Tatarcık, 
• Sonsuz Panayır, 
• Döner Ayna, 
• Akile Hanım Sokağı, 
• Kerim Usta’nın Oğlu, 
• Sevda Sokağı Komedyası, 
• Çaresiz, 
• Hayat Parçaları

Öykü: 

• Harap Mabetler, 
• Dağa Çıkan Kurt, 
• İzmir’den Bursa’ya, 
• Kubbede Kalan Hoş Seda

Anı: 

• Mor Salkımlı Ev, 
• Türk’ün Ateşle İmtihanı

Oyun: 

• Kenan Çobanları, 
• Maske ve Ruh

İnceleme: 

• İngiliz Edebiyatı Tarihi, 
• Üniversite Kafası ve Tenkit, 
• Edebiyatta Tercümenin Rolü, 
• Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri, 
• Talim ve Terbiye, 
• Babür Han, 
• Hamlet

Adnan Adıvar Kimdir, Hayatı ve Eserleri

 

    Gelibolu’da doğdu. Tıbbiyeyi bitirdi. II. Abdülhamit döneminde, Avrupa’ya kaçtı. Berlin Tıp Fakültesi’nde iç hastalıkları asistanı oldu. II. Meşrutiyet’ten sonra İstanbul’a döndü. Tıp Fakültesi’nde profesör olarak çalıştı. Osmanlı Meclisi’nde İstanbul milletvekili oldu. İstanbul’un işgali üzerine, Anadolu’ya geçti. Ankara Hükümeti’nde sağlık bakanlığı ve içişleri bakan vekilliği yaptı. 1926-1938 yıllarını İngiltere ve Fransa’da geçirdi. Yurda dönüşünde, İslam Ansiklopedisi Yazı Kurulu başkanı olarak çalıştı. İstanbul’da vefat etti. 

    Çeşitli dergi ve gazetelerde denemeler, düşünce yazıları yayımladı.

 

Başlıca eserleri:

Deneme: 

• Dur Düşün, 
• Hakikat Peşinde Emeklemeler

Çeviri: 

• Felsefe Meseleleri [Bertrand Russell’dan]

Diğer eserleri: 

• Faust-Tahlil Tecrübesi (inceleme), 
• Osmanlı Türklerinde İlim (inceleme), 
• Tarih Boyunca İlim ve Din (monografi )

Ahmet Ada Kimdir, Hayatı ve Eserleri

 

    

    Adana’nın Ceyhan ilçesinde doğdu. Ceyhan Lisesi’nde okurken, öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kaldı. Çeşitli işlerde çalıştı. Kayseri’de devlet memurluğu yaptı. 

    Yazın yaşamına 1970’te başladı. Şiir ve yazıları, Hâkimiyet Sanat, Saçak, Dönemeç, Somut gibi dergilerde yayınlandı. İlk şiirlerinde İkinci Yeni akımından etkilendi. Daha sonra Ahmet Arif ve Nihat Behram’ın doğa betimcilikleri ve ses tonlarından esintiler taşıyan şiirler yazdı. Yöresel öğelerle bezeli, lirik, yumuşak şiirleriyle günümüz toplumcu gerçekçi şairlerinin başarılı bir temsilcisi oldu. 

Başlıca eserleri: 

• Gün Doğsun Gül Üstüne, 
• Acıyla Akran, 
• Yaz Kırlangıcı Olsam, 
• Aşk Her Yerde, 
• Vakit Yok Hüzünlenmeye, 
• Günyenisi Lirikler, 
• Yitik Anka (ilk üç kitabının toplu basımı), 
• Taş Plak Gazelleri, 
• Küçük Bir Anmalık, 
• Begonyalı Pencere 

Ödülleri: 

• 1981 Akademi Kitabevi Şiir Başarı Ödülü (Gül Doğsun Gül Üstüne ile/ Ali Cengizkan ve Adnan Azar’la paylaştı), 
• 1991 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü (Aşk Her Yerde ile), 
• 1992 Yunus Nadi Şiir Ödülü (Vakit Yok Hüzünlenmeye ile) 

Mehmet Türker Acaroğlu Kimdir, Hayatı ve Eserleri

 

    Bulgaristan’ın Razgrad kentinde doğdu. İlköğrenimini Razgrad’da tamamladı. Adana Öğretmen Okulu’ndan sonra, Ankara Gezi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü’nü bitirdi. Bir süre öğretmenlik yaptı. Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğünden emekli oldu.

    Bibliyografya alanında çalışmalar yaptı. Gazetelerde, yeni yayınları tanıttı.

Başlıca eserleri: 

• Çocuk Şiirleri Antolojisi (derleme), 
• Bulgar Hikâyeleri Antolojisi (çeviri), 
• Ozanlar ve Yazarların Hayatları, 
• Edebî Eserler Sözlüğü, 
• Türk Halk Bilgisi ve Halk Edebiyatı Üzerine Seçme Yazılar Kaynakçası, 
• Türk Halk Ozanları ve Destanları Kaynakçası, 
• Açıklamalı Atatürk Kaynakçası, 
• Balkan Halk Biliminde Türk Etkileri, 
• En Ünlü Dünya Yazarları, 
• Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu

Abay Kunanbayev'in Kimdir Hayatı ve Eserleri

    Çağdaş Kazak edebiyatında, Abay Kunanbayev’in yeri çok ayrıdır. İlk eğitimini özel hocalardan aldı. Sonra Semen'de, medrese eğitimi gördü. Arap, Fars ve Rus edebiyatlarını yakından tanıdı. Ayrıca klasik Osmanlı şairlerini de tanıdı. Kazakların yaşamlarını eleştirel bir süzgeçten geçirerek lirik şiirler yazdı. Kazakları çağdaş bir eğitime yönlendirip onları göçebe hayat düzenlerini bırakarak yeni meslekler edinmeleri konusunda özendirdi. Fikirlerini daha çok düz yazılarla belirtti. Kara Sözder (Halk Sözleri) adıyla bir kitapta toplanan nesirlerinin çoğu, 1890’lı yıllarda kaleme alındı. Kazakların ünlü edebiyatçılarından Muhtar Avezov (1897-1961), 4 ciltlik büyük romanının adını Abay Jolı (Abay Yolu) koymuştur. Bu romanda Abay’ın Kazaklar için yapmak istediklerini, Kazakların gerçek uygarlığa nasıl ulaşacakları anlatılır. Mezarı, Semey iline bağlı Abay ilçesindedir.

Sait Faik Abasıyanık Kimdir Hayatı ve Eserleri

    Adapazarı’nda doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ndeki öğrenimini tamamlamadan İsviçre ve Fransa’ya gitti. Orada da öğrenimini yarım bırakıp üç yıl sonra yurda döndü. Bir süre ticaretle uğraştı. Gazetecilik yaptı. Daha sonra, babasından kalan gelirle ve yazarlıkla yaşamını sürdürdü. İstanbul’da vefat etti. 

    Sanat yaşamına, şiirle başladı. Oldukça başarılı şiirleri vardır. İlk öykülerini (İpekli Mendil, Zemberek vb.) Bursa’da, lise öğrencisiyken yazdı. Basılan ilk yazısı, Uçurtmalar adıyla Milliyet gazetesinde çıktı. Tanınmasını sağlayan ilk öyküleri ise Varlık dergisinde yayımlandı. 

    İnsanlara, doğaya ve her şeye, sıcak bir sevgiyle baktı. Çocukluk, gençlik izlenimlerini, günlük yaşantılarını şiirsel bir dille anlattı. Konuya, olaya fazla önem vermedi. Öykülerinde çoğunlukla balıkçılar, yoksullar, avareler, düşüp kalktığı, sohbet ettiği, selamlaştığı, uzaktan yakından gördüğü insanlar yer aldı. Çalışkan, işinde gücünde insanlar gördükçe kentten, kalabalıklardan sevinç duydu; kötülüklerle karşılaştıkça kırlara, kıyılara, sakin adalara, balıkçılara sığındı. Ada ve deniz öykülerinde kahraman sayısı az ve belli, kent öykülerindeyse dikkati dağıtacak kadar bol ve çeşitlidir. O, insanları, kırları, denizi, doğa parçaları ve hayvanlarıyla yaşamayı ayrılmaz bir bütün olarak gördü. 

    Kendine özgü bir anlatımı vardır. Herkesin anlayacağı biçimde, arı bir Türkçe kullandı. Öykülerini insanı büyüleyen, şaşırtan, süssüz, kısa, hareketli cümlelerle yazdı. 

Başlıca eserleri:

Öykü: 

• Semaver, 
• Sarnıç, 
• Şahmerdan, 
• Lüzumsuz Adam, 
• Mahalle Kahvesi, 
• Havada Bulut, 
• Kumpanya, 
• Havuz Başı, 
• Son Kuşlar, 
• Alemdağ’da Var Bir Yılan, 
• Az Şekerli, 
• Tüneldeki Çocuk, 
• Mahkeme Kapısı

Roman: 

• Medar-ı Maişet Motoru (Birtakım İnsanlar), 
• Kayıp Aranıyor

Şiir: 

• Şimdi Sevişme Vakti